Mới đây, một số video ghi lại cảnh bạn em nhỏ tính nhẩm bằng cách giơ 2 tay lên múa đồng thời người lắc theo điên đảo. Được biết, các em đang tham gia cuộc thi tính nhẩm nhanh có tên gọi là tiểu thần toán. Với phương pháp này, dù không cần đặt tính nhưng những em học sinh này vẫn có thể cộng trừ và điền kết quả vô cùng nhanh chóng. Không ít người bất ngờ với cách tính nhẩm siêu tốc này của học sinh.

Trên thực tế, hiện thị trường có rất nhiều kiểu toán dạy tính nhẩm nhanh được gọi tên chung là “Toán tư duy”. Khi tính toán bằng phương pháp này, bé sẽ phải sử dụng các ngón tay nên sẽ phát triển khả năng phối hợp nhịp nhàng giữa cơ thể và tư duy. Cũng có phương pháp giúp trẻ tính toán bằng cách sử dụng bàn tính và thực hiện các phép Toán đơn giản. Khi đã sử dụng thành thạo bàn tính, trẻ có thể dễ dàng chuyển sang một kỹ thuật hình dung đơn giản, đó là giả định bàn tính trong tâm trí và thực hiện các phép tính ảo.

Những phương pháp này đều được quảng cáo là giúp trẻ tăng cường tư duy, thúc đẩy kỹ năng tập trung của trẻ lên một tầm cao hơn; phát triển đồng đều bán cầu não trái và phải, phát triển kỹ năng phân tích, vận động tổng thể.

Học sinh tham gia cuộc thi tính toán nhanh. Ảnh cắt từ clip

Trước băn khoăn việc học các phương pháp giải toán ảnh hưởng đến việc học của học sinh trong chương trình phổ thông, Thạc sĩ Thịnh cho rằng: Việc học sinh tính nhanh là kỹ năng cần thiết. Nhưng đó chỉ là công cụ hỗ trợ. Chúng ta phải hiểu bản chất vấn đề.

Đơn giản như việc các em tính 3 + 7, có thể sử dụng tay, đếm que tính, quả cam, đếm người thì đó chỉ là công cụ. Chúng ta cần cho các em hiểu 3+7 bằng 10 chứ không phải con số khác. Hay việc đi từ Hà Nội vào TP.HCM, chúng ta có thể đi bằng máy bay, tàu hỏa, ô tô hay xe máy, xe đạp, đi bộ. Có những phương tiện giúp chúng ta đi nhanh hơn nhưng vấn đề không phải chúng ta đi nhanh hay chậm mà quan trọng là chúng ta tới đích”.

Nhiều quảng cáo cho biết đây là phương pháp toán tư duy, giúp học sinh thông minh hơn, Thạc sĩ Thịnh phủ nhận: “Với tôi, không có toán tư duy mà khi học toán hay bất kỳ môn nào khác, chúng ta phải có tư duy. Chỉ có toán tính toán đơn thuần và toán cần hỗ trợ bằng công cụ. Mọi người hay thần thánh hóa việc làm toán nhanh. Tôi không đánh giá cao việc này. Có ai chứng minh được học sinh học toán tư duy sẽ thông minh hơn các em không học không? Không có mà chỉ chứng minh là các em học thì biết tính nhanh hơn thôi”.

Một giáo viên dạy Toán ở Hà Nội cũng đánh giá, những phương pháp dạy tính nhẩm giúp trẻ được rèn luyện và phát huy hết khả năng tính toán nhanh nhẹn chính xác, giúp khả năng ghi nhớ tập trung cao. Tuy nhiên, nếu đồng nhất dạy “tính nhẩm, tính nhanh” là dạy “Toán tư duy” sẽ không chính xác. Nếu đúng là dạy tư duy thì học sinh được dạy suy nghĩ để giải quyết vấn đề chứ không chỉ đến lớp ngồi làm bài tập. Khi ta đưa ra cho đứa trẻ một bài Toán là phải cho nó thời gian để trẻ xoay xở giải quyết vấn đề, như thế mới kích thích não trẻ.

Ví dụ như các dạng Toán nhận dạng hình; đếm hình; nối số, các bài Toán áp dụng trong thực tế… giúp cho trẻ có khả năng quan sát, phân tích, tưởng tượng, sáng tạo… Với học sinh lớn hơn đó là tư duy phản biện, khả năng linh hoạt ứng phó với tình huống, giải quyết vấn đề. Trẻ được tương tác, trao đổi, thảo luận, vấn đáp, trình bày với giáo viên càng nhiều càng tốt; được học và làm các bài tập có tính tư duy và theo cách có tư duy – chứ không chỉ là tính toán cho ra kết quả.

Trong khi đó, bản thân tính nhẩm không quá quan trọng. Người ta chỉ thực hiện phép tính khi đã nghĩ ra cách giải bài Toán. Tư duy để nghĩ ra cách giải bài Toán mới là điều cần thiết. Ở lớp 1, hiện tại, khi cần dạy những phép tính đơn giản chỉ cần dùng những que tính. Rồi sau đó, các em sẽ được hướng dẫn chuyển sang dùng các máy cầm tay. Các phương pháp nói trên nặng về kỹ năng ngón tay chứ không phải tư duy trí tuệ. Cũng như, có người gõ văn bản rất nhanh nhưng không hiểu gì văn bản. Còn để các cháu luyện khả năng tập trung, không nhất thiết phải tính nhẩm như vậy. Hơn thế, để rèn luyện khả năng tập trung mà để các cháu phải “đánh vật” với các con số và hàng loạt phép tính như vậy là không có lợi. Nó chỉ làm các cháu thêm rối đầu.