HLV Henrique Calisto có công rất lớn khi đưa đội tuyển VN lần đầu vô địch Đông Nam Á tại AFF Cup 2008. Cá tính và tài năng của ông tác động sâu sắc tới nhiều HLV, cầu thủ đến tận lúc này.

Tình cảm – công việc rạch ròi

Tháng 10.2023, HLV Henrique Calisto trở lại TP.HCM theo lời mời của BTC trận đấu giao hữu Thế hệ vàng bóng đá VN. Đó là ngày hội bóng đá tề tựu rất đông cựu danh thủ “Thế hệ vàng 1.0” như Huỳnh Đức, Đức Thắng, Hữu Thắng…, lứa 2.0 của những Việt Thắng, Huy Hoàng, Công Vinh… và những nhà vô địch AFF Cup 2018 là Ngọc Hải, Tiến Linh, Văn Thanh…

HLV Calisto (thứ 2 từ trái sang) để lại dấu ấn vô cùng đậm nét cho bóng đá VN

KHẢ HÒA

Trong buổi gặp mặt đó, nhiều cựu danh thủ xúc động gọi ông là “thầy Tô” và ôm ông thật chặt. Nói như HLV Nguyễn Việt Thắng: “Nhìn các bậc đàn anh, bạn bè và cả một số đàn em sau lứa mình kính trọng HLV Calisto, tôi chỉ ước sau này già rồi sẽ nhận được sự tôn trọng lớn lao như thế. Mọi người vẫn thương yêu ông thật lòng, tình cảm ấy có lẽ không bao giờ bị phai nhạt theo năm tháng”.

Ông Henrique Manuel da Silva Calisto, hay thầy Tô như cách gọi của nhiều cầu thủ thuộc “Thế hệ vàng 2.0”, đã đưa bóng đá VN vô địch Đông Nam Á tại AFF Cup 2008. Người đàn ông với bộ râu kẽm mạnh mẽ, ánh mắt luôn nhìn xoáy thẳng như thấu tâm can đó đã có 10 năm gắn bó và cống hiến cho bóng đá VN. Ngoài những danh hiệu trong màu áo CLB Long An (nổi bật nhất là 2 chức vô địch V-League 2005 và 2006) cùng đội tuyển VN, ông còn để lại di sản với triết lý bóng đá ảnh hưởng, thậm chí làm thay đổi rất nhiều đến văn hóa bóng đá VN những năm giao thời lên chuyên. Rất nhiều học trò có chung nhận định phép màu của “phù thủy” Calisto nằm ở nguyên tắc làm việc và tình cảm rạch ròi.

Dung hòa được nhiều cái tôi gai góc

Thầy Tô luôn nhắc đến nguyên tắc “luật là luật, thời gian là thời gian”, tách bạch giữa ngoài đời là bạn bè có thể chia sẻ mọi thứ, còn khi vào công việc phải theo quy tắc công bằng chung của tập thể. Cách huấn luyện của HLV Calisto cũng được nhận xét là rõ ràng, dễ chạm vào cầu thủ, giúp họ thoải mái áp dụng vào trận đấu. Lăn lộn ở VN đủ lâu, bản năng thính nhạy cùng khát vọng đưa bóng đá VN đi lên giúp “thầy Tô” hiểu rõ các mặt của môi trường bóng đá VN. Đến mức, rất nhiều chuyên gia và quan chức VFF nhận xét ông Calisto hiểu người Việt còn hơn người Việt.

Thầy trò ông Calisto – Phạm Thành Lương xúc động khi đội tuyển VN giành ngôi vô địch AFF Cup 2008

Khả năng chuyên môn, tài tình vận dụng nghệ thuật tâm lý và sự nhiệt tâm thẳng thắn đã giúp “phù thủy râu kẽm” thống nhất được đội tuyển VN thành một khối, dung hòa cá tính của những cái tôi gai góc, quy tụ thành tập thể giàu khát vọng rất khó bị đánh bại. HLV Calisto từng kéo nhóm cầu thủ Long An như Việt Thắng, Minh Phương, Tài Em, Thanh Giang ra để nói: “Các bạn phải nỗ lực gấp đôi người khác ở đội tuyển VN, vì nếu trình độ suýt soát nhau, ngang nhau thì các bạn sẽ phải ngồi ngoài vì là học trò của tôi”.

Tinh tế và “tinh… quái”

HLV Calisto khắc sâu cách ứng xử công minh bằng hành động, khiến cầu thủ thực sự tin phục. Nhờ vậy, đội tuyển VN vượt qua được áp lực của chuỗi chục trận giao hữu không thắng, để đánh bại Thái Lan vô địch AFF Cup 2008.

HLV Nguyễn Việt Thắng chia sẻ: “Điều thầy Tô nói với nhóm cầu thủ Long An ở đội tuyển VN đã được tôi áp dụng cho chính các học trò PVF tại CLB Cần Thơ. Trong bóng đá, chức vô địch là sự tổng hòa của nhiều yếu tố, phải có cả may mắn nữa. Nhưng trước thềm AFF Cup 2008, HLV Calisto đều chọn những đối thủ mạnh hơn VN trên bảng xếp hạng FIFA như Singapore, Olympic Brazil… để cọ xát, vỡ ra các vấn đề rồi điều chỉnh. Có thể nói cá tính và phương pháp làm của HLV Calisto quá phù hợp với điều kiện con người, môi trường bóng đá VN thế hệ đó. Ông mạnh mẽ, tinh tế nhưng đủ tinh quái để điều chỉnh những cá tính mạnh. Thầy Tô chủ động giận dữ khi đội đá dưới sức, hoặc vui vẻ khi đội rối ren. Chỉ những khi uống cà phê riêng tư, ông mới bộc lộ cảm xúc thật của mình”.

Người thầy đáng kính

Còn nhớ hết hiệp 1 trận bán kết lượt đi AFF Cup 2008 trên sân Singapore, thấy đội tuyển VN bị ép quá, bước vào giờ nghỉ HLV Calisto đạp đổ bảng chiến thuật, xạc cả đội một trận: “Đây không phải cách đá của đàn ông, đây không phải học trò của tôi. Muốn vô địch mà đá như thế này thì không xứng đáng, phải thua 3 – 4 bàn mới hợp lý”. Kết quả đội tuyển VN sục sôi bước vào hiệp 2 và thắng 1-0 nhờ bàn thắng của Quang Hải. Hay sau trận chung kết lượt đi thắng 2-1 ngay trên đất Thái Lan, về đến VN thấy các học trò hỉ hả, ông Calisto đập bàn cái rầm: “Có ai thấy cúp vô địch đâu không, đưa cho tôi xem vì tôi chưa thấy cái cúp nào cả. Vui thế là đủ rồi, 3 ngày tới sẽ rất dài đấy”. Nhờ vậy, đội tuyển VN đã có trận hòa 1-1 đầy căng thẳng để đoạt danh hiệu vô địch AFF Cup đầu tiên trong lịch sử.

Nhưng HLV Calisto để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng các học trò không bởi các kỹ xảo tâm lý, mà chính vì tình cảm thực tâm của một người thầy với các học trò. Yêu cầu đầu tiên HLV Calisto gửi VFF là đưa đội tuyển VN ra khỏi Trung tâm huấn luyện thể thao quốc gia Hà Nội. Đến khi biết cả đội ngụ tại khách sạn ở Cầu Giấy xập xệ rất nhiều muỗi, ông Calisto lập tức bỏ nhà riêng rất khang trang để ăn ngủ, đập muỗi cùng các học trò, cho đến khi đội tuyển VN chuyển sang chỗ ở tươm tất hơn.

HLV Nguyễn Việt Thắng nhớ lại: “HLV Calisto lúc nào cũng đấu tranh cho cầu thủ. Khi có học trò bị chấn thương, thầy luôn tự mình cầm bịch đá để trực tiếp xoa bóp và nói: “Các cậu chấn thương vì tôi, tôi phải có trách nhiệm bằng hành động cụ thể”. Cũng từ “triều đại” HLV Calisto, đội tuyển VN mới lần đầu tiên có đồng phục di chuyển, bằng bộ vest rất chỉn chu, sang trọng. Mỗi lần bay đi nước ngoài, 4 giờ sáng cả đội dậy thì đã thấy thầy Tô ngồi đợi dưới sảnh khách sạn rồi. Trong va li của thầy lúc nào cũng có sẵn thắt lưng màu đen, vớ đen, cà vạt… để phát cho những ai quên hoặc sót đồ, tự tay mặc cho các học trò”.

HLV Henrique Calisto sinh ngày 16.10.1953 tại Matosinhos (Bồ Đào Nha), được bầu Thắng mời về CLB Long An năm 2001, 2 lần dẫn dắt đội tuyển VN năm 2002 và 2008 – 2011. “Phù thủy râu kẽm” đề cao tính chiến đấu, phát triển phản xạ chiến thuật để các học trò mài sắc lối chơi của mình. HLV Calisto từ chức năm 2011 khi nhận ra nhiều học trò giàu có đánh mất động lực, nhưng di sản của ông vẫn in dấu trong phong cách huấn luyện của các trợ lý Phan Thanh Hùng, Lê Huỳnh Đức, Nguyễn Đức Thắng… và lứa cầu thủ 2008 hiện nay làm huấn luyện như Nguyễn Việt Thắng, Lê Phước Tứ…